Samen sterk in dezelfde outfit: psychologie en trends

Of we nu op het sportveld staan, op een groepsvakantie gaan of ons voorbereiden op een festival: matchende outfits zijn overal. Ze zorgen voor herkenning, eenheid en vaak ook voor een hoop lol. Bij Drukwerkdeal zien we dat terug in de piek aan T-shirtbestellingen in de zomer. Maar waarom vinden we het zo leuk of fijn om in een groep dezelfde shirts of outfits te dragen? Om daar meer over te weten, vroegen we modepsycholoog Anke Vermeer om haar inzichten. In dit artikel vertellen we je over de psychologie én trends achter dit opvallende kledinggedrag.

Je ziet ze vast op straat, in het park of op de sportvelden: groepen met matchende outfits aan. Sportteams natuurlijk, maar ook bijvoorbeeld vriendengroepen op festivals of collega’s op een teamuitje. Vooral op sportvelden is het uniform vaste prik. In teamsporten zijn outfits niet alleen bedoeld om het verschil tussen de teams zichtbaar te maken, ze dragen ook bij aan de identiteit van de club. Ze creëren een gevoel van eenheid onder de sporters, waardoor iedereen zich deel voelt van hetzelfde team. Dit versterkt de samenwerking en de motivatie om samen te winnen. Of het nu voetbal, hockey of basketbal is, zonder teamkleding zou het veld een stuk chaotischer aanvoelen.

Supporters spelen hierin een belangrijke rol: zij dragen vaak shirts, sjaals of petten in dezelfde kleuren waardoor ze niet alleen laten zien voor welk team ze staan, maar zich ook verbonden voelen met elkaar. Hele tribunes kleuren in de teamkleuren, wat de saamhorigheid versterkt. “Je gaat samen ergens voor staan. Je wordt opgenomen in de groep en dat creëert een gevoel van veiligheid,” zegt modepsycholoog Anke Vermeer.

Niet alleen op het sportveld zie je groepen in dezelfde outfit, ook op vakanties zie je dit steeds vaker. Vooral jongeren die op groepsvakantie gaan, nemen vaak matchende T-shirts of truien mee. Denk aan shirts met een grappige tekst of de naam van hun vriendengroep. Het maakt direct duidelijk dat ze bij elkaar horen, en dat zorgt voor plezier, herkenbaarheid en een sterk gevoel van saamhorigheid. Je komt het vaak tegen op campings, festivals of feestbestemmingen zoals Lloret de Mar of Albufeira. Soms zijn er zelfs aparte outfits voor thema-avonden of kroegentochten. Zo'n matchende outfit is niet alleen een leuk aandenken, maar ook een slimme manier om elkaar niet kwijt te raken in de drukte. Het draait niet alleen om de kleding, maar vooral om het groepsgevoel en de herinneringen die daarbij horen.

Volgens modepsycholoog Anke Vermeer kan zo’n outfit ook een gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen geven. “Daarnaast valt de kleding vaak op en staan er grappige teksten op. Hierdoor word je als groep sneller aangesproken, wat ook uitnodigt tot contact.”

Die flinke stijging van orders in de zomermaanden voor vrijgezellenfeesten, vriendenvakanties en studentenverenigingen is dan ook goed te verklaren.  De T-shirts die deze groepen bestellen, hebben vaak de grappigste en ludiekste bedrukkingen.

Elk jaar zien we bij Drukwerkdeal een duidelijke piek in T-shirtbestellingen zodra de zomer in zicht is. In mei en juni drukken we samen meer dan 25% van alle T-shirts die we jaarlijks produceren, en juni is daarbij echt het hoogtepunt. In deze maanden zien we bijna het dubbele aantal bestellingen ten opzichte van het maandgemiddelde. De stijging komt vooral door bestellingen van (studenten)verenigingen, scholen, festivalorganisatoren en bedrijven die kleding nodig hebben voor introductieweken, crewwerk of schoolkampen. Meer dan de helft van alle T-shirts die wij drukken, wordt dan ook besteld tussen mei en september. Naast bedrukte T-shirts is het ook populair om hoodies te bedrukken. Ideaal om er ook tijdens de wat koudere momenten en dagen eensgezind uit te zien!

Volgens Vermeer is erbij willen horen een diepgewortelde menselijke behoefte. “Door je te kleden naar de groep, verklein je de angst om buitengesloten te worden.” Dit groepsgevoel zorgt niet alleen voor comfort, maar kan ook je zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten. Het dragen van dezelfde kleding maakt visueel duidelijk dat je bij de groep hoort. Vermeer noemt het zelfs een vorm van symbolische bescherming: niet fysiek, maar psychologisch. “Kleding kan een sterk signaal uitzenden: ik hoor bij deze mensen.” Dit verklaart waarom matchende outfits zo populair zijn bij vriendengroepen, verenigingen en sportteams. Het gaat niet alleen om de stijl, maar vooral om de verbondenheid die het creëert.

De titel zegt het al: het cliché over koppels die dezelfde kleding dragen. In Nederland wordt dat al snel geassocieerd met het zogenaamde ANWB-stel. Dit is de bijnaam voor stellen die (of ze het nu willen of niet) bewust of onbewust dezelfde kleding dragen, zoals jassen, shirts, broeken, enzovoort. Vaak wordt dit gezien als een beetje suf, maar niet door iedereen.

Een tijdje geleden was er op social media een grappige trend waarbij vriendinnen hun partners stiekem allemaal hetzelfde shirt gaven en ze dat lieten dragen tijdens een gezamenlijke afspraak. Het zorgde voor hilarische en herkenbare beelden.

In sommige landen is het dragen van een schooluniform verplicht, met als doel de kloof tussen arm en rijk te verkleinen en pestgedrag te verminderen. Anke legt uit dat dit idee achter schooluniformen helder is: "Het gaat vaak om het verkleinen van statusverschillen, zodat iedereen gelijk lijkt." Toch wijst ze erop dat er ook binnen het systeem van schooluniformen nieuwe vormen van onderscheid kunnen ontstaan. "Sommige ouders kunnen zich meerdere sets veroorloven, waardoor hun kind altijd in een fris en netjes ogend uniform naar school gaat.  Andere ouders hebben misschien maar één set, die door veelvuldig dragen sneller slijt. Dat kan ertoe leiden dat sommige kinderen zich alsnog anders of minder voelen, ook al dragen ze technisch gezien hetzelfde uniform." Daarnaast zijn schooluniformen niet altijd even praktisch. Zo dragen meisjes vaak rokken, wat hen minder vrijheid geeft om te bewegen of te spelen. "Als kinderen zelf hun kleding kunnen kiezen, voelen ze zich vaak vrijer."

Vermeer ziet wel een ander, misschien onverwacht voordeel van schooluniformen: “Ze kunnen keuzestress verminderen.  Je hoeft ’s ochtends namelijk niet na te denken over wat je aantrekt, want dat is al voor je bepaald.”

Volgens Anke zouden schooluniforms in Nederland minder goed werken: “We zijn vrij individualistisch en sterk gesteld op onze persoonlijke vrijheid. Een uniform kan dan juist weerstand oproepen.” Daarnaast zegt ze: “Ik denk dat het heel erg afhankelijk is van de reden waarom een school het wil invoeren. Als er echt sprake is van klasse- of statusongelijkheid, dan kan het misschien werken. Maar daar moet wel goed over worden nagedacht, wil je het in onze individualistische maatschappij goed kunnen regelen.”

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek is uitgevoerd aan de hand van interne data van Drukwerkdeal op het gebied van bedrukte T-shirts. Ook is er een interview met Anke Vermeer, 'de modepyscholoog', afgenomen voor verdiepende informatie.